BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ SADARET YAZIŞMALARINA YANSIYAN DIŞ GELİŞMELER (MART-HAZİRAN 1918)

Yazar: DİLEK ÖZSU
Danışman: DOÇ. DR. ENİS ŞAHİN
Yer Bilgisi: Sakarya Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Bölümü / Tarih Anabilim Dalı / Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
Konu: Tarih

Yüksek Lisans Tezi (2008)

“20. yüzyılda Avrupa’da meydana gelen en önemli gelişmelerden birisi I. Dünya Savaşı olmuştur. Savaş, Avrupalı devletlerin kendi içlerinde gruplaşmalarına neden olmuş, Avrupa büyük devletleri savaşın başlangıcında birbirlerine düşman ittifaklar kümesini oluşturmuşlardır.
Sovyet Rusya ve İngiltere’nin içinde bulunduğu grup İtilaf Devletleri’ni, Almanya’nın içinde bulunduğu grup ise İttifak Devletleri grubunu oluşturmaktaydı. Osmanlı Devleti ise Almanya’nın yanında İttifak Devletleri yanında yerini almıştı. Rusya’da savaş sırasında ihtilalin meydana gelmesi üzerine çarlık rejimi sona ermiş, barış taraftarları iktidar olmuş, bu durum İttifak Devletleri tarafından büyük bir memnuniyetle karşılanmıştır. Yeni Sovyet Hükümeti savaş sırasında yapılan gizli anlaşmaları açığa çıkarmış bu durum İtilaf Devletleri’ni zor durumda bırakmıştır. Sovyet Rusya’nın savaştan çekilmek üzere ateşkes anlaşması imzalamak istemesi üzerine İttifak Devletleri ile yapılan görüşmeler sonucunda Brest Litovsk Anlaşması imzalanmıştır. Müttefik dört devlet ve Sovyet Rusya arasında imzalanmış bu barış, Merkezî Devletler için büyük başarı ve kazanç olmuştur. Ancak 1918 yazından itibaren gelişen olaylar bu başarıyı geçersiz kılmıştır. İngiltere ise savaşın başından itibaren, Osmanlı Devleti’nin Merkezî Devletlere eğilim gösterdiğini fark edince Osmanlı Devleti’ni arkadan vurmak için Arap âlemini Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklandırmak istemiş, ayrıca Siyonistlerle ilgili bir deklarasyon oluşturmuştur. Bu deklarasyonda İngiltere, Siyonistlere Filistin’de bir Yahudi devleti kurulması için ellerinden gelen yardımı esirgemeyecekleri sözünü vermiştir. Savaşa İttifak Devletleri yanında katılan Bulgaristan da savaş esnasında Osmanlı Devleti’ne karşı birtakım faaliyetlerde bulunmuştur. Bu gelişmeler İttifak Devletleri yanında savaşa giren Osmanlı Devleti’ni zor durumda bırakmış ve Osmanlı Devleti Almanya’nın yanında girdiği I. Dünya Savaşı’ndan yenik olarak ayrılmıştır.

Anahtar kelimeler: I. Dünya Savaşı, Brest Litovsk, Siyonizm”