SARIKAMIŞ HAREKÂTI’NDA 33. TÜMEN

Yazar:FERHAT ACAR
Danışman: YRD. DOÇ. DR. NURHAN AYDIN
Yer Bilgisi: Kafkas Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
Konu:Tarih

Yüksek Lisans (2015)

“20. yüzyılın ilk çeyreğine girildiğinde dünya hakimiyetine kalkışan ülkeler, başta Çarlık Rusya olmak üzere İngiltere, Almanya ve Fransa gibi devletler arasındaki çok yönlü rekabet son haddine ulaşmıştı. Söz konusu bu devletler, sömürge toprakları elde etmek gayesi ile giriştikleri faaliyetleri sonucunda çeşitli ittifaklar geliştirme yolunu seçince I. Dünya Savaşı da kaçınılmaz oluyordu. Savaşın başlaması ile seferberlik ilan eden Osmanlı Devleti, bütün olumsuzluklara rağmen Kasım 1914’te Doğu’da Kafkas Cephesi’nde, kendisine savaş ilan eden, içerisinde Ermenilerinde bulunduğu ve her açıdan üstün donanımlı Rus ordusuna karşı savaşmaya başlamıştır. Kafkas Cephesi’nin harekât planının en önemli noktasını Sarıkamış teşkil ediyordu. Harekât planının özelliğinden dolayı Sarıkamış, Türk taarruzunun en önemli stratejik hedefi durumundaydı. Zira bu kasaba Aras Vadisi’nde konuşlanmış olan Rus ordusunun ana lojistik ve iaşe üssü olmasının yanı sıra ricat için kullanabilecekleri yolların da kavşak noktasında bulunuyordu. Sarıkamış Harekâtı 22 Aralık 1914 tarihinde başlatılmıştır. Harekâtın başlatılması ile birlikte 3. Ordu bünyesindeki 9. ve 10. Kolordular Oltu ve Bardız istikametinde ilerlemeye başladılar. Bu ilerleyiş sırasında Rus birliklerine önemli kayıplar verilmiştir. 3. Ordu’ya bağlı 11. Kolordu ise Erzurum-Hasankale-Horasan istikametinde güneyden ilerleyerek Rus birliklerine karşı mücadele edecekti. Savaş başladığında 11. Kolordu’nun bölgesini Malatya-Harput ve Van teşkil ediyordu. Bu kolordu ise 18-33-34. Tümenlerden oluşuyordu. Çalışmamızda özellikle Sarıkamış Harekâtı sırasında 33. Tümen ve faaliyetleri esas alınmıştır. Savaş sırasında 33. Tümen Van’da bulunuyordu. 19. Yüzyılın başında bu bölgede Ermeni nüfusunun varlığı da dikkati çekmektedir. Ruslar özellikle Ermenileri kendi taraflarına çekerek, Osmanlı Devleti üzerindeki nüfuzlarını kendi lehlerine kullanmaya çalışmıştır. Bu bağlamda Osmanlı Orduları Doğu Cephesi’nde Ruslar ve Ermenilerle savaşmak zorunda kalmıştır. Bu savaşlarda 33. Tümen, Ermeni ve Rus birliklerine karşı başarılı muharebeler yapmış ve Osmanlı Ordusu’nun istihbarat işlerini yürütmüştür.

Anahtar Kelimeler: 33. Tümen, Ermeni, İstihbarat, Sarıkamış, Harekât”