İNGİLİZ VE TÜRK KURMACA-DIŞI EDEBİYATINA YANSIDIĞI ÜZERE BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA PROPAGANDA: 1914-1918

Yazar: BURAK YİĞİT
Danışman: YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA GÜLLÜBAĞ
Yer Bilgisi: Erciyes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı / İngiliz Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
Konu: İngiliz Dili ve Edebiyatı

Yüksek Lisans Tezi (2010)

“Birinci Dünya Savaşı, üzerinde güneş batmayan imparatorluk denilen İngiltere için emperyal sınırlarını ekonomik ve siyasi bağlamda muhafaza edip geliştirmek demekken, sınırlarını ve mevcudiyetini korumak isteyen Osmanlı İmparatorluğu için tam bir yıkım olmuştur. Her iki imparatorluk da birden fazla cephede, birbirleriyle ve diğer İtilaf-İttifak kuvvetleriyle muharebeler yapmış, ağır kayıplar vermiştir. İngiltere, haklı addettiği savaşında halkının desteğini almak, ayrıca diğer devlet ve toplumları savaşta kendi safına dâhil etmek için sistemli propaganda faaliyetlerinde bulunmuştur. Bu süreçte, Osmanlı İmparatorluğu, örneğin bütün Türkî kavimleri Turan İmparatorluğu’na dâhil etmek ülküsü gibi, miliyetçi ideolojilere dayalı savaş propagandası temellerine sahip olmakla beraber, sansür, iktidar güçleri arasındaki anlaşmazlık, edebi üretimin eksikliği gibi nedenlerden ötürü etkin bir propaganda faaliyeti yürütmekte nispeten başarısız olmuştur. Bu çalışmada, iki ulusun ideolog, yazar ve edebiyatçılarının ürettikleri kurmaca-dışı metinler aracılığıyla, başta kendi toplumlarını etki altına almak, ulusları saflarına çekmek ve müttefik kazanmak amaçlarıyla, kendi halkları, düşmanları ve dindaş ve dildaş oldukları toplumlar üzerinde ne tür propaganda faaliyetleri yürüttükleri ve bu faaliyetlerin ne ölçüde başarı gösterdikleri incelenmiştir. Yine bu çalışmada, sözü geçen yazarların, edebi dilleri, propaganda söylemleri ve yazılarında savaşı nasıl betimledikleri, kurmaca-dışı edebiyat başlığı altında tanımladığımız, gazete yazıları, makaleler, beyannameler, gezi yazıları, hatırat ve otobiyografileri aracılığıyla tahlil edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Birinci Dünya Savaşı, İngiltere, Osmanlı İmparatorluğu, Savaş Edebiyatı, Propaganda, Söylem”