II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ MECLİS-İ MEBUSAN’INDA DIŞ POLİTİKA GÖRÜŞMELERİ (1908-1918)

Yazar: YÜKSEL ÖZGEN
Danışman: DOÇ.DR. ADNAN SOFUOĞLU
Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı
Konu: Tarih; Türk İnkılap Tarihi

Doktora Tezi (2004)

“1908-1918 yıllarını kapsayan II. Meşrutiyet Dönemi’nde Meclis-i Mebûsan toplam dört buçuk yıl açık kalmıştır. Bu süre içerisinde dönemin dış politika olayları; Meclisin açılış toplantıları, Hükümet programlan, bütçe görüşmeleri, gensoru ve soru önergeleri ile Meclis-i Meb’ûsan gündemine taşınmıştır. II. Meşrutiyet Meclis-i Meb’ûsan’ı dış politika açısından çok hareketli bir dönemde faaliyette bulunmuştur. Bosna-Hersek ve Bulgaristan’ın bağımsızlığını ilan etmesi, Girit’in Osmanlı Devleti’nden ayrılması, Trablusgarp ve Balkan Savaşları ile I. Dünya Savaşı gibi Osmanlı Devleti’nin sonunu hazırlayan olaylar bu dönemde cereyan etmiştir. Osmanlı Mebusları, Meclis-i Meb’ûsan gündemine gelen dış politika konularında fikirlerini açıklama imkanı bulmuşlardır. Mebusların Meclis-i Mebûsan’da ki konuşmalarında şahsi kanaatlerinin yanı sıra etnik kökenleri ve siyasal görüşlerinin de etkisi olduğu görülmektedir. İç politikada gerginleşen iktidar muhalefet ilişkileri dış politika söz konusu olduğunda ise, devletin dış politikasına zarar vermemek için daha seviyeli yapıcı bir seyir izlemiştir. Parlamenter tecrübesi çok kısa olan Osmanlı Meclis-i Meb’ûsan’ı, açık olduğu dönemlere tekabül eden dış politika konularını gündemine alarak duyarlılığını göstermiştir. Mebusların tecrübesizliği ve dış politika konularında yeterli bilgiye sahip olmamaları çekimser davranmalarına sebep olmuştur. Kurtuluş Savaşını hariç tutarsak 1960 yıllara kadar Büyük Millet Meclisinde dış politikanın bu oranda görüşülmediği dikkate alınırsa Meclis-i Meb’usan’ın davranışının önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Yabancı parlamentoların uzun bir süreçte geldiği noktaya Osmanlı Meclis-i Meb’usan’ının kısa bir sürede ulaşması kayda değer bir gelişmedir.”