TÜRK DENİZ TİCARET CEMİYETLERİ (1908-1926)

Yazar: TURGAY ÖZEKİCİ
Danışman: PROF. DR. ALİ FUAT ÖRENÇ
Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı
Konu: Tarih

Yüksek Lisans Tezi (2014)

“Dünyanın coğrafi özellikleri nedeniyle tarih boyunca deniz ticareti insanlık için önemini korumuştur. Hemen hemen bütün denizci devletlerde deniz ticareti ile ilgili kuruluşlar bu vesile ile önem arz etmektedir. Bilhassa Avrupa’nın kalkınmışlık düzeyinde deniz ticaretinin tartışılmaz etkisi bulunmaktadır. Türklerde denizcilik geleneği Anadolu’ya gelmeleriyle başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla birlikte daha ziyade askeri alanda kısmen de sivil sahada denizcilik faaliyetleri hızlanmıştır. Tezimizde ele aldığımız deniz ticareti cemiyetleri, 1908’de ilan edilen II. Meşrutiyetin uygun ortamında kurulmuş ve faaliyetlerini yürütmüşlerdir. Türk sivil denizcilik tarihi bakımından önem arz eden söz konusu 8 cemiyetin isimleri şunlardır; Tevsî’-i Ticâret-i Bahriye-i Osmaniye Cemiyeti, Osmanlı Kapudan, Makinist ve Müntesibin-i Bahriye Cemiyeti, Ticaret-i Bahriye Kapudan ve Çarkçı Mektep-i Âlisi Mezunin Cemiyeti, Mavnacılar Cemiyeti, Osmanlı Deniz Markasya Cemiyeti, Deniz Amele İşçileri Cemiyeti, Dersaadet Deniz Maden Kömürcü İşçileri Cemiyeti, Dersaadet Limanı Umum Deniz Sandalcı Esnafı Cemiyeti. Bu cemiyetler kuruluşlarının ardından devletin içine düştüğü zor süreçlerde varlıklarını devam ettirmek için direnmişler ise de I. Dünya Savaşı gibi yıkıcı bir döneme direnemeyerek varlıklarına son vermişlerdir. Savaş sonrası özellikle esnaf cemiyetleri tekrar kurulmaya başlanmış; fakat tekrar sıkıntılı dönemler başlamıştır. Bahsi geçen süreçte bu cemiyetlerin bir kısmı ya tarih sahnesinden çekilmişler ya da ülkenin bağımsızlığını kazanıp toparlanmasına kadar önemli bir faaliyet gösterememişlerdir. Cumhuriyet sonrası sivil denizcilik sahasına önem verilerek günümüze kadar olan faaliyetlere zemin hazırlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Türk deniz ticareti tarihi, Sivil denizcilik cemiyetleri, Cemiyetler Kanunu, Esnaf Cemiyetleri Talimatnamesi.”