TÜRK ORDU TEŞKİLATI: IRAK CEPHESİ (1914-1918)

Yazar: ORHAN AVCI
Danışman: PROF.DR. ABDÜLHALUK ÇAY
Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Konu: Türk İnkılap Tarihi

Doktora Tezi (1997)

“Bu tez, Türk Ordusu’nun, Birinci Dünya Savaşında görev yaptığı harp cephelerinden biri olan Irak’taki teşkilat ve hayatını incelemektedir. 1914-1918 arasında devam eden savaş boyunca, bölgesel gelişmelerin orduya yaptığı etkiler de konunun tamamlayıcı unsurlarıdır. Bu esaslar üzerine kurulan tez, iki bölümden oluşmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde, askerî teşkilatın Irak’ta bulunan Türk birliklerindeki yapısı araştırılmıştır. Kurum olarak silahlı kuvvetler hakkında genel bilgiler verilerek, bu kuvvetlerin lojistik çalışmalarına temas edilmiştir. Ordunun; haberleşme, ulaştırma başta olmak üzere, istihkâm, sağlık, eğitim, teftiş, askerî kurallar ve sansür teşkilatlan bu bölümün ana başlıklarıdır. İkinci Bölümde ise, askerî hayatı şekillendiren noktalara değinilmiştir. Türkiye’nin müttefiki Almanya ve Avusturya – Macaristanlı askerî personelin Irak’ta görevlendirilmeleri, savaşlarda ele geçen esirler, bütün Müslümanların kutsal savaşa davet edildikleri cihat ilanı, bölgesel güvenlik, Iraklı Arap aşiretlerinin siyasî davranışları, bölge halkı ile ordunun etkileşimi, başardı görülen ordu personeli ve aşiret üyelerinin ödüllendirilmeleri, savaş bölgesindeki iktisadî ve malî gelişmeler, ordunun sağlık hayatının ana hatları, askerlerin ve ulaştırma işlerinde kullanılan hayvanların beslenmeleri ve ordu personelinin giydirilmesi konulan başlıca işlenen hususlardır. Anlaşılacağı üzere, bu çalışmanın amacı, Türk Ordusu’nun düzeni ve yaşayışının 1914 – 1918 arasında Irak’taki yapışım ortaya koymaktır. Dolayısıyla, muharebelerin yapılış şekilleri ve safhaları, tezin kapsamına girmemiştir. Askerî tarih çalışmalarında hâlâ, öncelikle ele alınmakta olan muharebelerin izahının savaşın bütünü içerisindeki rolü, genellikle kalıcı olmayabilmektedir. Harp tarihi bakımından önemli husus ise, meydana gelen olayların oluşum şartlan ve tarihî tecrübelere katkılan olmalıdır. Zira, bu cephede görev yapan asker ve subayların, Türk Millî Mücadelesinde fiilî hizmette bulundukları tarihî bir vakıadır. Irak Cephesinde kazanılan savaş tecrübelerinden yararlanıldığının işareti, subaylar tarafından kaleme alınan ve Askerî Mecmuanın muhtelif sayılarında yayınlanan bu cephe ile ilgili makalelerdir. Bu yazılar, Kurtuluş Savaşı sonrasında ve bu savaşa katılan subaylar tarafından yazıldığından, Irak’a ait tecrübelerin etkileri anlaşılabilir. Askerî olayların incelenmesinde bu yöntem uygulanarak, bu gelişmelerin sosyal boyutu da yapılan çalışmada ortaya konulan hususlardan biri olmuştur.”