XX. YÜZYILIN İLK YARISINDA MARAŞ (1908-1938)

Yazar: NERMİN GÜMÜŞALAN
Danışman: DOÇ. DR. FERUDUN ATA
Yer Bilgisi: Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
Konu: Tarih

Doktora Tezi (2012)

“Maraş, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin kesişiminde yer alan, Geç Hitit şehir devletlerinden Gurgum Krallığı’na başkentlik yapmış, önemli ticaret yollarının geçtiği bir merkezdir. Müslümanların bölgeyi fethetmesine kadar Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Büyük Roma ve Bizans Devletlerinin egemenliği altında kalmış olan şehir, 637’de Hz. Ömer zamanında Halid Bin Velid’in Suriye’ye düzenlediği seferler esnasında ele geçirilmiştir. Bölgede süren mücadeleler devam etmiş 962 yılında Maraş bölgesi tekrar Bizans hâkimiyetine geçmiş ve Türklerin 1086 yılındaki fethine kadar yaklaşık 100 yıl Bizans hâkimiyetinde kalmıştır. Selçuklu Devleti ve Dulkadir Beyliği’nin egemenliğinde kalan şehir, Kanuni Sultan Süleyman döneminde tamamıyla bir Osmanlı şehrine dönüştürülmüştür. Osmanlı idari yapılanması içerisinde 1867 tarihli Vilayet Nizamnamesine göre Maraş Sancağı, Halep Vilayetinin bir sancağı haline getirilmiştir. 1881 yılında Halep’ten ayrılıp vilayet haline getirilen şehrin bu statüsü sadece 18 gün sürmüş tekrar Halep Vilayetine bağlanmıştır. II. Meşrutiyetin ilanıyla birlikte Maraş’a bağlı kaza ve köylerin statülerinde bir takım değişikliklere gidilmiş ve 27 Şubat 1915 tarihinde müstakil liva haline dönüştürülmüştür. Bu tarihlerde I. Dünya Savaşı’nın başlamış olması diğer şehirler gibi Maraş üzerinde de etkili olmuştur. Özellikle ordunun iaşe temin ettiği merkezlerden biri haline getirilmiştir. Milli Mücadele Döneminde güney bölgesinin işgaliyle önce İngiliz daha sonra da Fransız işgaline maruz kalan şehir, yaşamış olduğu büyük sıkıntılara rağmen topraklarını kahramanca savunmuş ve Milli Mücadelenin ilk zaferi kazanılmıştır. Milli Mücadele sonrası tüm yurtta olduğu gibi Maraş’ta da yaraların sarılması ve yeniden yapılanma sürecine geçilmiştir. Ülke genelinde yapılan inkılâplar ve yeni rejimi yerleştirme çalışmaları, Maraş şehri için oldukça sancılı olmuştur. Maraş Halkevinin büyük ölçüde katkılarıyla başlatılan yeni dönemde, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda, çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmak için yoğun bir çaba sarf edildiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Maraş, Halep, Milli Mücadele, Güney Cephesi”