TÜRK BASININDA HİCAZ DEMİRYOLU (1900-1918) (İKDAM, SABAH, SAADET, SEBİLÜ’R-REŞAD, SERVET-İ FÜNÛN, ŞÛRA-YI ÜMMET, TAKVİM-İ VEKÂYİ, TANİN, TERCÜMAN-I HAKİKAT ADLI GAZETE VE DERGİLERE GÖRE)

Yazar: EMRAH ÇETİN
Danışman: PROF. DR. M. METİN HÜLAGÜ
Yer Bilgisi: Erciyes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
Konu: Tarih

Yüksek Lisans Tezi (2009)

“Yaklaşık 200 yıllık bir gerilemenin sonucu olarak devleti içinde bulunduğu mali, iktisadi ve askeri geri kalmışlıktan kurtarmak için çözüm yolları arayan Sultan II. Abdülhamit Hicaz Demiryolu’nu vücuda getirerek bir nebze de olsa devleti düzlüğe çıkarmaya çalışmıştır. Hicaz Demiryolu’nun yapımına bizzat Sultan’ın kendisi öncülük etmiş, bu büyük projenin gerçekleştirilmesi için de en çok çalışanlardan biri olmuştu. Padişahın gösterdiği bu çabaya devlet kademesinde yer alan en üst rütbeli kişilerden en alt kademedeki görevlilere kadar herkes iştirak etmişti. İnşaat için gerekli finansmanın yaratılması için büyük bağış kampanyaları düzenlendi. Bu kampanyalara tüm dünya Müslümanlarının gösterdiği büyük destek sayesinde inşaatın finansman sıkıntısı ortadan kaldırıldı. Hicaz Demiryolu’nun inşaat sebepleri dini, iktisadi, siyasi ve askeri nedenler olmak üzere dört ana sebebe dayanmaktaydı. Yapımına II. Abdülhamit’in cülusuna tesadüf eden 1 Eylül 1900 tarihinde başlanan Hicaz Demiryolu ana hatları itibariyle 1908 yılında tamamlanmış, Medine’ye kadar uzanan hattın toplam uzunluğu 1.303 km iken aynı yıl hattın Hayfa’ya kadar uzatılmasıyla birlikte toplam uzunluğu 1.464 km’ye ulaşmıştı. Hattın inşaatı Osmanlı Devleti’ne dini, iktisadi, siyasi ve askeri açılardan büyük kazançları da beraberinde getirdi. Bununla birlikte demiryolunun inşaatını kendi çıkarlarına aykırı olarak gören bedevilerin özellikle 1908 ve 1909 yıllarında demiryolu hattına saldırıları da yoğunlaştı. Hicaz Demiryolu’nun banisi olan II. Abdülhamit’in 1909’da hallinden sonra da Hicaz Demiryolu’nun inşaat serüveni devam etti. 1911 yılından itibaren başlayan yeni şube hatları inşaatı I. Dünya Savaşı yıllarında da devam etmiş ve 1918 yılına gelindiğinde Hicaz Demiryolu’nun toplam uzunluğu 1.900 kilometreyi aşmıştı.
Hicaz Demiryolu dönem itibariyle tüm İslam aleminin gurur kaynağı olduğu gibi Sultan II. Abdülhamit’e de 33 yıllık hükümdarlığının en büyük eserini yaratma fırsatı veriyordu.
Anahtar Kelimeler: Hicaz Demiryolu, Meşrutiyet, Türk Basını, Osmanlı Devleti, Arabistan.”