I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDE NASTURİLER VE MİSYONERLİK FAALİYETLERİ

Yazar: SELAHATTİN SATILMIŞ
Danışman: DOÇ.DR. BÜLENT ÖZDEMİR
Yer Bilgisi: Balıkesir Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı
Konu: Tarih

Yüksek Lisans Tezi (2006)

“XIX. yüzyılın ortalarına kadar Nasturilerle bölgedeki en yakın komşuları Kürtlerin arasındaki ilişkiler gayet dostane idi. Aralarında bazı ufak tefek çatışmalar olsa da birbirlerine karşı düşmanlıkları uzun sürmemekteydi. 1840’lı yıllara gelindiğinde ise özellikle Amerikan ve İngiliz misyonerlerin Nasturiler üzerine faaliyetleri sonucu Kürtlerle Nasturiler arasındaki iyi olan ilişkiler bozulmaya başladı ve iki millet süreklilik arz eden bir şekilde birbirlerine düşman haline geldiler.
Kürtlerin Nasturiler üzerine saldırılarından sonra Osmanlı topraklarından ayrılmak zorunda kalan İngiliz ve Amerikan misyonerlerinin ilk teşebbüsleri başarısızlıkla sonuçlandı. Hatta Nasturi Patrik’i Abraham’ın (1820-1861) katliamlardan misyonerleri de sorumlu tutarak bütün yabancılarla uzlaşmaz bir tavır içine girmesiyle Osmanlı topraklarında Nasturilere yönelik misyonerlik faaliyetleri durdu. Yeni Nasturi Patrik’i Revil (1861-1903) ise, selefinin Amerikan misyonerlerine karşı tutumunu devam ettirirken diğer taraftan da hem İngiliz misyonerlerine hem de Rusya’ya çok sıcak davranmaya başladı. Bu arada Amerikan misyonerler geldikleri andan itibaren İran’daki faaliyetlerini artırdılar ve burada bir Protestan Nasturi Cemaati meydana getirmeyi başardılar. Uzun bir aradan sonra 1886’da Urmiye’de (Urumiye, Rumiye) misyonlarını kuran İngiliz misyonerler Nasturileri özellikle de Nasturi Patrik’ine büyük ilgi gösterdiler. 1898’de Urmiye’de Rus Ortodoks misyonunun kurulmasıyla İran Nasturileri kitleler halinde Rus Ortodoks Kilisesi’ne geçmeye başladılar. Osmanlı topraklarındaki Rus misyoner faaliyetleri ise I. Dünya Savaşı’na yaklaşılan senelerde giderek daha fazla yoğunluk kazandı. Misyonerlerin çeşitli vaatlerine kanan Nasturiler I. Dünya Savaşı’nda vatandaşı oldukları Osmanlı Devleti’ne karşı, önce Rusya’nın, sonra da İngiltere’nin saflarında çarpıştılar. Savaş sırasında Osmanlı topraklarını terk etmek zorunda kaldılar. Onların onarılması mümkün olmayan bu hataları asırlarca yaşadıkları topraklarından olmalarına ve birçoklarının da hayatını kaybetmesine sebep oldu.
Anahtar Kelimeler: Misyonerlik, Nestorius, Nasturiler, Hakkâri, Urmiye, Osmanlı Devleti.”