OSMANLI YÖNETİMİNDE VE FRANSIZ MANDASI DÖNEMİNDE SURİYE’DE ARAP BAĞIMSIZLIK HAREKETLERİ (1908-1938)

Yazar: ÖMER OSMAN UMAR
Danışman: Y.DOÇ.DR. ERGÜNÖZ AKÇORA
Yer Bilgisi: Fırat Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü
Konu: Tarih

Doktora Tezi (1999)

“Suriye, bulunduğu coğrafi durum nedeniyle Anadolu ve Mısır’da kurulan tüm devletlerin ilgi sahası olmuştur. Bu özelliğinin yanısıra Arap milliyetçilik hareketlerinin de doğuş merkezlerinden biridir. Arap bağımsızlık hareketinin oluşumunda ve gelişiminde Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik fikri, İngiltere ve Fransa’nın faaliyetleri, yabancı okulların ve basının çalışmaları direk etkili olmuştur. Cemiyetler de bu hareketi organize edip, teşkilatlandırmada büyük rol almışlardır. İttihat ve Terakki yönetimi Arap milliyetçilerin faaliyetlerini önlemek amacıyla bir takım tedbir almanın yanısıra Suriye ve diğer Arap bölgelerinde ıslahatlar yapmışlardır. Ancak Araplar bununla da tatmin olmamışlardır. Arap bağımsızlık fikri I. Dünya Savaşı ile birlikte fiiliyata geçmiştir. Sina – Filistin Cephesi’nde meydana gelen askeri hareketlerde bazı Araplar Şerif Hüseyin yanında yer alıp, İngilizlerle birlikte Osmanlı Kuvvetleri’ne karşı savaşmışlardır. Bir kısım Araplar da Osmanlı Orduları’nın lojistik destek kaynaklarını tahrip etmeye çalışmışlardır. Bağımsız olacağız ümidiyle savaş sırasında Osmanlı’ya karşı yıkıcı ve bölücü hareketlerde bulunan Araplar, maalesef ümit ettikleri yardımı bulamayıp ve bu güçlerin mandası altına girmişlerdir. Nitekim Fransız mandasına giren Suriye’de Fransızlar bölücü bir idari politika uygularken, Arap bağımsızlık hareketine karşı çok sert tedbirler almışlardır. Öyle ki, Araplar bu tutum karşısında Türk idare ve yardımını istemişlerdir. Türkler de zaman zaman Fransızlar’a karşı yürütülen mücadeleyi desteklemişlerdir. Araplar’ın Fransızlar’a karşı yürüttükleri bağımsızlık hareketi, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başarıya ulaşmışsa da Suriye ve Arap birliği emeli gerçekleştirilememiştir. Anahtar Kelimeler : Suriye, Lübnan, Şerif Hüseyin,, Hatay, Filistin.”